Bewustwording, beleving en bescherming van wadvogels

Voor het programma Wij&Wadvogels deed het European Tourism Futures Institute van NHL Stenden Hogeschool sinds 2020 diverse onderzoeken. Zij keken wat de effecten van maatregelen zijn op de bewustwording en beleving van vogels en het draagvlak voor vogelbescherming onder bezoekers en bewoners in het Waddengebied. De resultaten van alle onderzoeken zijn samen met conclusies en aanbeveling gebundeld in een rapport.

Uniek natuurgebied

Het Waddengebied is een uniek natuurgebied dat zich uitstrekt langs de kust van Nederland, Duitsland en Denemarken. Het staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst vanwege zijn uitzonderlijke ecologische waarde en dynamische landschap. Hier ontmoeten land, zee en lucht elkaar in een voortdurend veranderend spel van getijden, zandbanken, slikken en kwelders.

Dit bijzondere getijdenlandschap is één van de belangrijkste vogelgebieden ter wereld. Jaarlijks passeren er miljoenen trekvogels, zoals bonte strandlopers, rosse grutto’s, kluten en lepelaars. Deze vogels gebruiken het gebied als tussenstop op hun lange reis tussen broed- en overwinteringsgebieden. De unieke rijkdom aan voedsel dat bij eb twee keer per dag beschikbaar komt, zoals schelpdieren, wormen en andere bodemdiertjes maakt het tot een waar vogelparadijs.

Genieten van de natuur

Aan de andere kant is het Waddengebied ook een populaire en geliefde bestemming voor mensen die er komen om van de natuur te genieten, het strand te bezoeken, te fietsen, te wandelen, te zeilen, wad te lopen of op andere manieren te recreëren. Deze veelzijdige manier waarop mensen het Waddengebied beleven, vraagt om een zorgvuldige afweging tussen het beschermen van vogels en het mogelijk maken van kwalitatief hoogwaardige natuurervaringen. Want onbekend maakt onbemind: juist door mensen in contact te brengen met de natuur, groeit het bewustzijn en het draagvlak voor het behoud van kwetsbare vogelsoorten.

Effecten van maatregelen

NHL Stenden deed voor Wij&Wadvogels Fase I van 2020 tot en met 2024 diverse onderzoeken. In 2021 werd een nulmeting gedaan. In 2022 tot en met 2024 zijn zes casestudies gedaan in gebieden waar maatregelen zijn of worden genomen op gebied van bewustwording, beleving en gedragsverandering van recreanten.

 

Lessen uit de metingen

Wat we leerden uit de effectmetingen, is dat het overgrote deel van de bezoekers wil niet verstoren. Vaak gebeurt verstoring echter onbewust, doordat bezoekers:

• Regels niet kennen.
• Borden, informatiepanelen of andere aanwijzingen missen.
• Klassieke informatie- en regels borden te belerend of onopvallend zijn en daardoor vaak niet de nodige aandacht wekken.
• Onwetend zijn over de effecten van bepaalde handelingen op de natuur.
• Boodschappen vaak emotieloos, niet activerend genoeg zijn.
• Vaak communiceren we ook op het verkeerde moment – te vroeg of te laat.
• Een landelijke, niet-eenduidige communicatie zorgt ervoor dat de belangrijkste regels voor gedrag in de natuur niet in het bewustzijn van de bezoekers verankerd raken.

Meer onderzoek, meer leren

In 2027 start een nieuw Waddenbreed onderzoek met dezelfde opzet als de nulmeting in 2021. Zo kunnen we zien of genomen maatregelen effect hebben gehad. Het European Tourism Futures Institute gaat ook een benchmarkonderzoek doen naar bewustwording, beleving en draagvlak voor vogelbescherming langs de Oost-Atlantische trekroute en in vogelrijke gebieden wereldwijd die vergelijkbaar zijn met het Waddengebied. Ook volgen zes (nieuwe) effectmetingen op diverse locaties in het Waddengebied waar Wij&Wadvogels maatregelen nam of nog gaat nemen.

Lees de digitale versie van het rapport