Hoe houd je rovers van de kwelder?

Rovers als vos, steenmarter en ook bruine rat zijn belangrijke spelers in het beperkte broedsucces van kluten en andere vogels die langs de randen van het wad nestelen. Dat is gebleken uit een onderzoek in de eerste fase van Wij&Wadvogels. “We hebben in dat onderzoek al wat ervaring opgedaan met het weren van predatoren”, zegt Arjan Hendriks, natuurbeheerder bij Het Groninger Landschap. “In fase II willen we dat onderzoek voortzetten. Uiteindelijk hopen we met een helder handboek te komen, met tips voor effectieve predatorenwering.”

Kweldervos

Voor het onderzoek in Fase I van Wij&Wadvogels werden vossen en steenmarters van een zendertje voorzien. “We wilden weten waar die dieren precies naartoe gaan”, zo licht Hendriks toe. “En dan zie je dus dat er bij de Dollard heuse ‘kweldervossen’ leven. Overdag schuilen die in de dichte kweldervegetatie en ’s nachts struinen ze de kwelders af op zoek naar bijvoorbeeld eieren. Blijkbaar is er zo veel te vinden voor die dieren, dat ze helemaal de kwelder niet meer af hoeven.

Ratten

Het zijn zeker niet alleen de vossen en steenmarters die het broedsucces van kluten, visdieven en noordse sterns beperken, benadrukt Hendriks. “Op de beelden van cameravallen bij nesten zagen we ook de nodige bruine ratten. Zeker die ratten vormen een lastig probleem. Vossen en in mindere mate steenmarters kunnen we nog wel met stroomdraden en waterpartijen bij kolonies weghouden, maar met ratten is dat een stuk lastiger. Die zitten namelijk ook al in de broedvogelkolonies, binnen het raster/”

Rasters

In de eerste fase van het onderzoek is dus al wat ervaring opgedaan met elektrische rasters. “Met wisselend succes”, zo voegt Hendriks daaraan toe. “De Klutenplas is een binnendijks brakwatergebiedje, aan de Waddenkust bij het dorpje Den Andel. Daar lukte het heel aardig om de vossen uit de kolonie te houden. Ook bij een andere klutenkolonie op een broedeiland op de kwelders langs de Dollard lukte het vrij goed om vossen te weren met een raster en de ‘slotgracht’ rond het eiland. Maar in de polder Breebaart bleken vossen en zeker ook een steenmarter vrij makkelijk door het raster te breken. Een vos zwom naar het eiland en groef zich een weg onder het raster door. Ook een steenmarter zwom meermaals door het water en kroop gewoon door het raster naar de kolonie!”

Handboek

Samen met It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland en Natuurmonumenten, wil Het Groninger Landschap het onderzoek naar effectieve predatorenbeheersing verder verfijnen. “Uiteindelijk zou dat kunnen leiden tot een soort handboek voor beheerders, met goede manier om rasters te plaatsen”, hoopt Hendriks. Veel hoop dat hij de ‘kweldervossen’ zoals bij de Dollard achter een hekje kan houden heeft deze beheerder overigens niet. “Het is ondoenlijk om zo’n groot gebied helemaal af te rasteren. Rond de kolonie van de Klutenplas hebben we 17 hectare omheind. Dat gaat nog. Maar zo’n groot gebied met regelmatig ook hoog water, dat zal met een elektrisch raster nooit lukken.”

Weren en beheren

Volgens Hendriks ontkomen hij en zijn collega-beheerders er dan ook niet aan om ook gericht predatoren te ‘beheren’, het eufemisme voor bejagen. “Als we de keus maken dat we kwelderbroeders weer terug willen hebben in onze Waddennatuur, dan is dat nu wel de consequentie. Uiteindelijk hoop je natuurlijk dat het systeem zó robuust wordt dat er een plek is voor kolonies van kwelderbroeders als de kluut, mét een natuurlijk aandeel predatoren. Maar als we daarop gaan wachten, dan zijn we ondertussen heel veel broedvogels kwijt. In de tussentijd zullen we zowel moeten weren als beheren”, zo vat Hendriks het samen.

Vanaf 1 februari vervolgt Arjan Hendriks zijn loopbaan bij Natuurmonumenten als Coördinator Natuurbeheer. Ook hier blijft hij zich onverminderd inzetten voor natuurbehoud in en rondom de Wadden. “Waarbij ik niet uitsluit dat men mij weer tegenkomt binnen dit deelproject van Wij&Wadvogels. Graag zelfs!” Arjan, namens het projectteam: veel plezier bij Natuurmonumenten en bedankt voor je onvermoeibare inzet voor Wij&Wadvogels!

Tekst: Rob Buiter
Beeld: Shutterstock