Interview: 1 windsurfer kan (onbedoeld) 100.000 vogels verstoren
Harry Smit is WetlandWacht op Engelsmanplaat, een dynamische zandplaat tussen Ameland en Schiermonnikoog. Sinds begin jaren ’70 telt hij ook met een groep vrijwilligers de vogels als vogelwachter van Staatsbosbeheer. De WetlandWacht en vogelwachter waarschuwt dat op Engelsmanplaat de vogels te vaak worden verstoord door windsurfers. Dat kan en moet anders.
Bij hoogwater zijn plekken als Engelsmanplaat in het Waddengebied onmisbare ‘hoogwatervluchtplaatsen’, een plek voor vogels om uit te rusten. Juist dan moeten ze niet worden verstoord. Elke gram energie die ze verspillen, kan fataal zijn tijdens de trektochten van deze vogels die enorme afstanden afleggen en waarvoor het Waddengebied een essentiële tussenstop is. Door de aanwezigheid van deze topsporters onder de vogels is de Waddenzee tot Werelderfgoed uitgeroepen. Miljoenen vogels maken jaarlijks gebruik van het Waddengebied.
Harry, wat is er precies aan de hand?
Windsurfers komen vaak met slecht weer naar Engelsmanplaat. Dan is er dus veel wind en dat zijn voor hen goede omstandigheden. Voor de vogels geldt het omgekeerde. Tijdens die momenten is de Engelsmanplaat meestal heel klein, of zelfs vrijwel geheel onder water gelopen. Op een zeer kleine oppervlakte staan dan heel veel vogels bij elkaar uit te rusten. Een zandrichel aan de oostzijde blijft het langst droog en daar verzamelen zich dan tienduizenden vogels, zoals kanoeten, rosse grutto’s en bonte strandlopers.
Windsurfers komen daar ook terecht en verstoren zo de vogels. Vaak landen ze ook op het Rif, een zandplaat ten noorden van Engelsmanplaat, waar bij zeer hoogwater de meeste vogels naartoe vliegen. Die ligt iets hoger. Het gaat om vele tienduizenden vogels. Eén windsurfer kan zowel 100.000 vogels verstoren.”
Spreken jullie ze niet aan?
Dat zouden we graag doen, omdat het vaak onwetendheid zal zijn. Maar voor ons zijn de windsurfers niet of nauwelijks benaderbaar, ondanks dat we een rubberboot hebben. Het water is te ondiep voor onze boot.
Windsurfen is in tegenstelling tot kitesurfen toegestaan rondom de Engelsmanplaat, maar uiteraard wel zonder de vogels te verstoren. En wat dat laatste betreft gaat het dus te vaak mis. De Waddenunit doet zijn best om te controleren. Dat zijn de handhavers namens het Rijk, maar die hebben een heel groot gebied te bestrijken.”
Hoe weten jullie dit?
Behalve dat we de vogels tellen, mensen te woord staan als gastheer, houden we ook nauwgezet het aantal verstoringen bij. Tijdens het einde van de zomer als zich veel vogels op Engelsmanplaat verzamelen, zoals kanoeten, bonte strandlopers en rosse grutto’s, worden ze 1 op de 5 dagen verstoord. Uit onze waarnemingen blijkt dat windsurfers daarbij verreweg de grootste groep van de verstoorders zijn. Een zeer onwenselijke situatie.
Ik vermoed trouwens dat dit probleem niet alleen op de Engelsmanplaat speelt, maar ook in andere delen van de Waddenzee. Maar daar heb je geen vogelwachters en blijft het probleem onder de oppervlakte.
We hebben overigens jaarlijks 8000 bezoekers op de Engelsmansplaat. Dat is veel, maar de meeste mensen komen met laag water, blijven heel even en dan is er niets aan de hand en kun je er genieten van de natuur.”
Wat zou een oplossing kunnen zijn?
“Windsurfers komen individueel en vertrekken vanaf de dijk. Er stonden daar ook borden, maar die zijn verdwenen. Dus eengroot bord bij de opgang van de dijk en de parkeerplaats met duidelijke informatie hoe je als windsurfer rekening houdt met de vogels en je als goede gast gedraagt in dit bijzondere natuurgebied, zou een goede start zijn. Windsurfers zijn niet geregistreerd en voeren dan ook geen registratienummer. Daardoor zijn zij helaas niet aanspreekbaar. Met een registratieplicht en herkenbare tekens in het zeil los je dat op. Uiteindelijk is denk ik een verbod op windsurfen in de directe omgeving rondom de Engelmanplaat en het Rif het beste. Een klein beetje vrijheid wordt zo ingeperkt, maar gezien de zeer grote aantallen vogels die hier met hoogwater aanwezig kunnen zijn en het belang van de Waddenzee voor de natuur, lijkt me dat zeer op z’n plaats.”
Dit is een interview met Harry Smit, WetlandWacht op Engelsmanplaat. Op basis van dit duidelijke signaal van de WetlandWacht gaan we graag het gesprek aan met surfers en betrokken instanties hoe we dit beter met elkaar kunnen organiseren en vogels de rust kunnen geven die ze nodig hebben. Heb je tips, laat het ons weten via de volgende link.